TEMAT: Nad i ale – znam te słowa doskonale.
Drodzy Uczniowie! Nie przepisujcie wiadomości! Uważnie przeczytajcie wszystkie informacje. Ćwiczenia, które pojawią się kolejnego dnia, możecie wydrukować lub zapisać w zeszycie.
Przed nami 2 kolejne lekcje na odległość. Dziś pierwsza z nich – teoretyczna. Wiem, że część z Was zostawiła swoje podręczniki w szkole, więc postaram się zamieścić wszystkie niezbędne materiały. Mam nadzieję, że bez problemu poradzicie sobie z przyswojeniem wiadomości oraz z wykonaniem ćwiczeń utrwalających, ponieważ już mówiliśmy o przyimkach i spójnikach. W czwartej klasie próbowaliśmy nauczyć się rozróżniać te dwie części mowy. W tym roku powiemy sobie o wyrażeniach przyimkowych oraz funkcji spójników i przyimków w wypowiedzi. Nauczymy się także odróżniać wyrażenia przyimkowe wskazujące na miejsce, od tych wskazujących na czas. Liczę na to, że po naszych lekcjach większość z Was będzie potrafiła napisać tekst z wykorzystaniem wyrażeń przyimkowych, jak również poprawnie używać przyimków „w” oraz „na” przed nazwami niektórych państw w bierniku i miejscowniku.
Przechodzimy zatem do przypomnienia wiadomości, ale ich nie przepisujemy!
spojniki
przyimki i wyrażenia przyimkowe
Mam nadzieję, że karty rysunkowe p. Irminy Żarskiej pozwolą Wam zapamiętać teorię
Przyimek umożliwia wyrażenie zależności między obiektami, m.in.
– czasowych (po południu, przed północą, za kwadrans),
– przestrzennych (nad głową, wśród drzew, obok ratusza),
– przyczynowych (z powodu, za karę, przez nieuwagę),
– celowych (po radę, na spacer, dla sławy).
Przyimków używamy, ponieważ jest to część mowy, która opisuje, gdzie znajduje się dana rzecz, łączy się z innymi wyrazami i nadaje im sens.
Przyimek rządzi przypadkiem rzeczownika, czyli narzuca mu określoną formę. Nie możemy przecież powiedzieć: Idę do szkołą, tylko do szkoły… albo nikt nie powie: Książka leży na półka, tylko na półce. Podobnie warto zapamiętać, że przed nazwami niektórych państw, występującymi w bierniku i miejscowniku używa się na, a nie do. Powiemy na przykład, że jedziemy do Włoch, do Niemiec, do Grecji, do Francji, ale możemy też jechać na Litwę, na Cypr, na Węgry, na Białoruś, na Słowację.
A teraz wracamy do spójnika. Spójniki są to wyrazy nieodmienne, które służą do łączenia wyrazów w zdaniu pojedynczym oraz zdań składowych w zdaniu złożonym.
Taka definicja wygląda na bardzo skomplikowaną, ale przykłady powinny pomóc Wam ją zrozumieć.
Zacznijmy od łączenia samodzielnych wyrazów w zdaniu pojedynczym.
Gniezno i Kraków to dawne stolice Polski.
Dzień zapowiadał się pogodny, ale chłodny.
Spójniki i, ale mogą też łączyć zdania pojedyncze w zdania złożone.
Usiadłem przy stoliku i zamówiłem lody.
Dzień zapowiadał się pogodny, ale obawialiśmy się chłodu.
Istnieją też inne spójniki, których zadaniem jest łączenie zdań:
Dowiedziałem się, że nie będzie dziś matematyki.
Nie odrobiłem pracy domowej, bo zgubiłem podręcznik.
Żeby zapamiętać zarówno spójniki, jak i zasady interpunkcyjne dotyczące stawiania przecinka przed niektórymi spójnikami, spróbujcie zapamiętać rymowankę:
Przed WIĘC, TOTEŻ, ZATEM, DLATEGO
JEŻELI, IŻ, BO, ALE, LECZ, ŻE, JEDNAK kolego
stawiać przecinek musimy
i złej oceny się nie boimy.
Ale przed ANI, NI, I, A, ORAZ
LUB, CZY, BĄDŹ, ALBO
przecinka nie stawiamy
i dobre oceny mamy.
Na następnej lekcji będziecie mieli różne ćwiczenia dotyczące dzisiejszego tematu. Podam również przydatne strony internetowe, które pomogą Wam w bardziej atrakcyjny sposób pogłębić Waszą wiedzę i umiejętności. Do (wirtualnego) zobaczenia!